CHP'den kamuda TAŞERON DÜZENİNE SON verecek teklif

Kanun teklifine göre, kamu kurum ve kuruluşlarında, belediyelerde, KİT ve özel bütçeli kuruluşlarda çalışan tüm taşeron işçilere, hükümetin çıkardığı KHK'nın aksine, hiç bir koşul ve şart aranmaksızın, ihale yöntemine de bakılmaksızın kadro verilecek. Mevsimlik statüde çalışan geçici işçiler de kanunun kabul edilmesi halinde bu haktan yararlanacak. Kamuda taşeron işçi çalıştırmanın ya saklandığı kanun teklifinde 4-B ve 4-C statüsündeki personelin de 4-A kapsamına alınması öngörüldü. Kanun teklifi metni ektedir.

"TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Merkezi ve Yerel Kamu İdarelerinde Taşeron Şirketler veya Yükleniciler Aracılığıyla İstihdam Edilen İşçilerin Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilmesi, Yerel Yönetimlere Ait Şirketlerde Çalıştırılan İşçilerin Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilmesi, Geçici İş Pozisyonlarında Çalıştırılan Mevsimlik İşçilerin Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilmesi, 4-B ve 4-C Statüsünde Çalıştırılan İşçilerin 4-A Statüsüne Geçirilmesine dair kanun teklifim gerekçeleri ile birlikte ekte sunulmuştur.

Gereğini saygılarımla arz ederim.

GENEL GEREKÇE

Türkiye’de özellikle son 15 yıllık süre zarfında kamuda taşeronlaştırma hız kazanmış, kadrolu işçilik istisna, taşeron işçilik kural haline gelmiştir. Taşeronlaştırmanın yanı sıra kamuda farklı isim ve unvanlar adı altında geçici ve güvencesiz istihdam biçimleri yaygınlaşmıştır.

24 Aralık 2017 tarihli 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, alt işveren (taşeron) işçileri ile geçici işçiler ve 4-c’li geçici personel hakkında bazı düzenlemeler içermektedir. Anayasa’nın 121. maddesine göre olağanüstü hal süresince “Olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda” KHK’lar çıkarılabilir. Taşeron işçiler konusunun OHAL ile uzaktan yakından ilgisi olmadığı açıktır. Dolayısıyla 696 sayılı KHK Anayasaya açıkça aykırıdır.

Taşeron işçilere kadro verilmesinin KHK yoluyla yapılmasının arkasındaki en önemli nedenlerden biri, mağdur edilen ve kapsam dışı bırakılan emekçilerin hak aramasının önüne engel koymaktır. Anayasa Mahkemesi’nin OHAL döneminde çıkarılan KHK’ları incelememe kararı sonrası, emekçilerin hak arama konusunda gidebilecekleri merci yolu kapatılmıştır. Dolayısıyla yaratılan haksızlık, Anayasa ihlali ve bu duruma Anayasa Mahkemesi tarafından kayıtsız kalınması ile resmileştirilmiştir. Sonuç olarak, milyonlarca yurttaşımızın umutla beklediği bu düzenlemenin, yaratılan haksızlıkların giderildiği bir teklifle TBMM’de kanunlaşmasının önemi ortadadır.

696 sayılı KHK’da yer alan taşeron işçilerle ilgili düzenlemeler, çağdaş demokrasilerin gereği olan, konuların taraflarıyla görüşülmesi ve karşılıklı uzlaşının sağlanması esaslarına uyulmadan gerçekleştirilmiştir. Milyonlarca emekçiyi doğrudan ilgilendiren bir düzenleme ne işçi konfederasyonları ve sendikalarla, ne taşeron işçi örgütlenmeleri ile ne de konunun uzmanları ile görüşülmeden, adeta kapalı kapılar ardında hazırlanmıştır. Hukuk yolunun da kapalı olduğu bir dayatma şeklinde verilen karar, doğal bir sonuç olarak yüz binlerce mağdur yaratmıştır. 18 Kasım 2017 tarihinde düzenlenen Taşeron İşçilik Çalıştayı’nda TÜRK-İŞ, HAK-İŞ, DİSK ve taşeron işçi derneklerinin uzlaştığı ve ortaklaştığı bir bildirge kamuoyu ile paylaşılmıştır. Konunun doğrudan taraflarının ortak görüşlerinin yer aldığı bu bildirgede yer alan “kamuda çalışan tüm taşeron işçilere ayrımsız, şartsız kadro” talebi ve diğer talepler 696 sayılı KHK’da karşılanmamıştır. Bu nedenle de işçilerin ortak görüşlerini içeren bir kanun teklifinin hazırlanması elzem olmuştur.

Çıkarılan KHK’da taşeron işçileri arasında büyük bir ayrım yapılmıştır. İşçiler umutla kadro beklerken, yüz binlerce emekçi kapsam dışında bırakılmıştır. Birçok KİT ve özel bütçeli kuruluş doğrudan, birçok işçi de ihale yöntemi nedeniyle dışarıda bırakılmıştır. Kamu hizmeti veren yüz binlerce işçinin hiç bir mantıklı gerekçe olmadan kapsam dışı bırakılması, ülkemizdeki iş barışını bozacak niteliktedir ve büyük bir ayrımcılık içermektedir. Keza bu ayrım, Anayasada yer alan eşitlik ilkesine de aykırı düşmektedir. Oysa kamu hizmetine girmek, kamuda memur ya da işçi olarak çalışmak tüm yurttaşların Anayasal hakkıdır. Kamusal görev, yetki ve sorumlulukların kamu eliyle ve kamu personeli aracılığıyla ifa edilmesi ise sosyal devlet ilkesinin bir gereğidir.

696 sayılı KHK’da yer alan, taşeron işçilerin kadro ve sözleşmeli statüye geçmesi için şart koşulan sınav ve güvenlik soruşturması şartı kabul edilebilir olmanın çok uzağındadır. Yıllardan bu yana hali hazırda bulundukları işi zaten yapan işçilerin sözde yeterliliğini ölçmek için sınava tabi tutmanın makul ve anlaşılır bir gerekçesi bulunmamaktadır. Ayrıca sözlü sınav ve mülakatlarda, adaylara ne tarz sorular sorulduğu, yurttaşların siyasi görüş, mezhep, köken ve ideolojik sorgulamaya tabi tutuldukları tüm kamuoyu tarafından bilinmektedir. Dolayısıyla sınav ve güvenlik soruşturmaları yoğun bir şaibeyi de beraberinde getirecektir. Bu nedenle kamuda çalışan tüm taşeron işçilerine ayrımsız şartsız kadro verilmesine yönelik bir düzenleme ihtiyacı doğmuştur.

Bu çerçevede bu Kanun ile;

a) kamuda taşeron işçi, yüklenici işçisi, geçici işçi, geçici personel, sözleşmeli personel, idari hizmet sözleşmeli personel, vekil personel, ücretli öğretmen, usta öğretici vb. güvenceden yoksun tüm istihdam biçimlerine son verilmesi,

b) bu şekilde çalıştırılan tüm yurttaşların herhangi bir koşul ve şart aranmaksızın devlet memuru ya da kadrolu işçi statüsüne geçirilerek istihdam edilmesi,

c) eşit işe eşit ücret prensibinden hareketle ücret ve hak eşitliğinin sağlanması amaçlanmıştır.

MADDE GEREKÇELERİ

MADDE 1

Merkezi ve yerel tüm kamu idarelerinde çalıştırılan tüm taşeron işçilerin, yüklenici işçilerinin ve rödovans sözleşmeleri ile çalıştırılan maden işçilerinin hiçbir koşul ve şart aranmaksızın derhal sürekli işçi kadrolarına geçirilmeleri amaçlanmıştır.

MADDE 2:

Sürekli işçi kadrolarına geçişin başta kıdem tazminatı hakkı olmak üzere tüm hak ve alacaklar korunarak gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır.

MADDE 3:

Sürekli işçi kadrolarına geçirilen işçilerin, hak ve ücretlerinin emsali durumundaki mevcut kadrolu işçilerin seviyesine çıkarılması, hak ve ücret eşitliğinin sağlanması amaçlanmıştır.

MADDE 4:

Yerel yönetimlerin kendi şirketlerinde çalıştırılan işçilerin, yerel yönetimlere kadrolu işçi olarak geçişinin sağlanması amaçlanmıştır.

MADDE 5:

Geçici iş pozisyonlarında çalıştırılan geçici (mevsimlik) işçilerin sürekli işçi kadrolarına geçişi amaçlanmıştır.

MADDE 6:

4-C statüsünde çalıştırılan geçici personelin, 4-A (memurluk) statüsüne geçişi amaçlanmıştır.

MADDE 7:

4-B statüsünde çalıştırılan sözleşmeli personel ile ilgili mevzuata göre sözleşmeli personel, idari hizmet sözleşmeli personel, vekil personel, ücretli öğretmen, usta öğretici ve benzeri unvan ve statüler altında sözleşme esası uyarınca veya geçici süre ile istihdam edilenlerin 4-A (memurluk) statüsüne geçici amaçlanmıştır.

MADDE 8:

Kamuda güvencesiz istihdam biçimleriyle işçi ve personel çalıştırılmasının yasaklanması ve kamunun personel ihtiyacının kadrolu memur ve işçilerle karşılanması amaçlanmıştır.

MADDE 9:

Taşeronlaştırmanın yasaklanması ve kamusal görev, yetki ve sorumlulukların kamu eliyle ve devlet memurları ve kadrolu işçiler aracılığıyla ifa edilmesi amaçlanmıştır.

MADDE 10:

Kanundan yararlanmaya ilişkin hükümler düzenlemiştir.

MADDE 11:

Kanunun yürürlüğü düzenlenmiştir.

MERKEZİ VE YEREL KAMU İDARELERİNDE TAŞERON ŞİRKETLER VEYA YÜKLENİCİLER ARACILIĞIYLA İSTİHDAM EDİLEN İŞÇİLERİN SÜREKLİ İŞÇİ KADROLARINA GEÇİRİLMESİ, YEREL YÖNETİMLERE AİT ŞİRKETLERDE ÇALIŞTIRILAN İŞÇİLERİN SÜREKLİ İŞÇİ KADROLARINA GEÇİRİLMESİ, GEÇİCİ İŞ POZİSYONLARINDA ÇALIŞTIRILAN MEVSİMLİK İŞÇİLERİN SÜREKLİ İŞÇİ KADROLARINA GEÇİRİLMESİ, 4-B VE 4-C STATÜSÜNDE ÇALIŞTIRILAN İŞÇİLERİN 4-A STATÜSÜNE GEÇİRİLMESİNE DAİR KANUN TEKLİFİ

MADDE 1: ALT İŞVEREN YA DA YÜKLENİCİ İŞÇİLERİNİN SÜREKLİ İŞÇİ KADROLARINA GEÇİŞİ

a) Merkezi idareler, b) belediyeler ve belediyelere bağlı idareler, c) il özel idareleri ve il özel idarelerine bağlı idareler, ç) mahalli birlikler, d) belediye, il özel idaresi, mahalli birlikler ya da bağlı kuruluşların birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu şirketler, e) kamu iktisadi teşebbüsleri, f) özel bütçeli kuruluşlar, g) kamuya ait ya da işletilmek üzere kiraya verilmiş tüm sosyal tesis, konuk evi, öğretmenevi gibi tesis ve işletmeler, ğ) rödovans sözleşmeleri ile işletilen madenler ve h) kamu-özel ortaklığı esasına dayanan işyerlerinde, 4 Aralık 2017 tarihi itibariyle alt işveren ya da yüklenici şirket işçisi olarak çalıştırılan tüm işçiler, hiçbir koşul ve şart aranmaksızın, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle, çalıştıkları idare adına vize edilmiş sayılan sürekli işçi kadrolarına topluca geçirilir.

Bu maddenin uygulanmasında, işçinin çalıştırıldığı kurumun 5018 sayılı Kanun kapsamında olup olmadığına ya da işçinin kapsamında çalıştırıldığı ihalenin türü ve içeriğine bakılmaz. Bu madde, 4734 sayılı Kanun ve diğer mevzuattaki hükümler uyarınca; hizmet alımı, malzemeli hizmet alımı, cihazlı hizmet alımı, araçlı hizmet alımı, mal alımı, yapım işi, anahtar teslim iş, danışmanlık hizmet alımı, rödovans sözleşmesi, işletme hakkının devri gibi farklı ihale türlerinde alt işveren ya da yüklenici şirket işçisi olarak, kurumda sürekli hizmetlerde çalıştırılan tüm işçiler için uygulanır. 

Bu madde, 2017 yılında çalıştırılmış olup, ihalesinin ya da iş sözleşmesinin daha önce bitmesi nedeniyle 4 Aralık 2017 tarihinde fiilen çalıştırılmayanlar için de uygulanır.

Bu madde kapsamındaki işyerlerinde çalışmış olup 4 Aralık 2017 tarihinden önce işten çıkarılmış ve işe iade davası açmış olan işçiler, işe iade kararının kesinleştiği tarih itibariyle, işten çıkarılmadan önce çalıştıkları idare adına vize edilmiş sayılan sürekli işçi kadrolarına geçirilir. Bu kapsamda işe iade davası açıp, işe iade kararı çıkmış ancak işbaşı yaptırılmamış tüm işçiler, bu maddenin yürürlüğe girmesinin ardından 1 ay içinde başvurmaları halinde, işten çıkarılmadan önce çalıştıkları idare adına vize edilmiş sayılan sürekli işçi kadrolarına başvuru tarihi itibariyle geçirilir.

MADDE 2: SÜREKLİ İŞÇİ KADROLARINA GEÇİŞTE KAZANILMIŞ HAKLARIN KORUNMASI

Sürekli işçi kadrolarına geçişi yapılan işçiler için İş Yasasının 6. maddesi uygulanır ve işçiler ücret ve diğer tüm hakları korunarak sürekli işçi kadrolarına geçirilir. İşçilerin kıdem tazminatı, yıllık izin vb. kıdeme esas tüm haklarında, alt işveren ya da yüklenicide geçirdikleri tüm hizmet süreleri dikkate alınır.

İşçilerin alt işveren ya da yüklenicide çalıştıkları dönemlerde idareler aleyhine açtığı davalar neticesinde kesinleşen ya da kesinleşecek tüm hak ve alacaklar derhal ödenir.

MADDE 3: SÜREKLİ İŞÇİ KADROLARINA GEÇİŞTE HAK VE ÜCRET EŞİTLİĞİNİN SAĞLANMASI

Sürekli işçi kadrolarına geçirilen işçilerin ücret, mali, sosyal ve idari tüm hakları, kadrosuna geçirildikleri idaredeki mevcut kadrolu işçilerin ücret ve hakları seviyesine çekilir.

Ücret ve hak eşitliği sağlanırken, kadroya geçirilen işçilerin yaptıkları iş ve kıdem süreleri dikkate alınarak emsali durumda bulunan kadrolu işçilerin ücret ve hakları üzerinden intibak yapılır.

İşçiler, kadrosuna geçirildikleri idarede kadrolu işçiler için yürürlükte bulunan toplu iş sözleşmelerinden, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesine uygun biçimde yararlandırılır.

MADDE 4: YEREL YÖNETİMLERDEKİ ŞİRKETLERDE ÇALIŞTIRILAN İŞÇİLERİN SÜREKLİ İŞÇİ KADROSUNA GEÇİRİLMESİ

Belediyeler, il özel idareleri, mahalli birlikler ve bunlara bağlı kuruluşların birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu şirketlerde çalıştırılan işçiler, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle, çalıştıkları idare adına vize edilmiş sayılan sürekli işçi kadrolarına topluca geçirilir.

Bu madde kapsamında kadroya geçirilen işçiler ile ilgili olarak 2 ve 3. maddeler uygulanarak, kazanılmış haklar korunur, hak ve ücret eşitliği sağlanır.

MADDE 5: GEÇİCİ İŞ POZİSYONLARINDA ÇALIŞTIRILAN GEÇİCİ İŞÇİLERİN SÜREKLİ İŞÇİ KADROLARINA GEÇİRİLMESİ

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4. Maddesinin (D) fıkrası uyarınca geçici iş pozisyonlarında yılda altı ayı geçmemek üzere çalıştırılan geçici (mevsimlik) işçiler, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle, çalıştıkları idare adına vize edilmiş sayılan sürekli işçi kadrolarına topluca geçirilir.

MADDE 6: 4-C STATÜSÜNDE ÇALIŞTIRILAN GEÇİCİ PERSONELİN 4-A STATÜSÜNE GEÇİRİLMESİ

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4. maddesinin (C) fıkrası uyarınca çalıştırılan geçici personel, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle, Devlet Memurları Kanunu’nun 4. maddesinin (A) fıkrası kapsamında ihdas edilmiş sayılan memur kadrolarınageçirilir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4. maddesinin (C) fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE 7: 4-B STATÜSÜ VE İLGİLİ MEVZUAT HÜKÜMLERİ UYARINCA SÖZLEŞMELİ PERSONEL OLARAK ÇALIŞTIRILANLARIN 4-A STATÜSÜNE GEÇİRİLMESİ

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4. maddesinin (B) fıkrası uyarınca çalıştırılan sözleşmeli personel ile ilgili mevzuat hükümleri uyarınca sözleşmeli personel, idari hizmet sözleşmeli personel, vekil personel, ücretli öğretmen, usta öğretici ve benzeri unvan ve statüler altında sözleşme esası uyarınca veya geçici süre ile istihdam edilenler, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle, Devlet Memurları Kanunu’nun 4. Maddesinin (A) fıkrası kapsamında ihdas edilmiş sayılan memur kadrolarına geçirilir.

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4. maddesinin (B) fıkrası ile ilgili mevzuatta “sözleşmeli” statüde personel istihdamına dayanak oluşturan ilgili hükümler yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE 8: KAMUDA GÜVENCESİZ İSTİHDAM BİÇİMLERİYLE İŞÇİ VE PERSONEL ÇALIŞTIRMA YASAĞI

(1) 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4. maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir:

Merkezi veya yerel tüm kamu idarelerinde güvenceli ve sürekli istihdam esastır. Kamunun personel ihtiyacı devlet memurları ve kadrolu işçiler ile giderilir. Hiçbir unvan altında iş ve istihdam güvencesi olmaksızın işçi ve personel çalıştırılamaz.

MADDE 9: TAŞERONLAŞTIRMA YASAĞI

Kamu idareleri, kanun ve ilgili mevzuatta tanımlanmış görev, yetki ve sorumluluklarını devlet memuru ve kadrolu işçiler eliyle yürütür. Kamusal görev, yetki ve sorumlulukları, asıl ve yardımcı tüm işleri hiçbir biçimde ihale konusu yapılamaz, alt işveren ya da yüklenici eliyle gördürülemez.

MADDE 10: YARARLANMAYA İLİŞKİN HÜKÜMLER

a) Bu kanun kapsamına girenler, 657 sayılı Kanunun 48 inci maddesinin (A) bendinin (1), (4), (5), (6), (7) numaralı alt bentlerinde belirtilen şartları taşımak ve herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik, yaşlılık veya malullük aylığı almaya hak kazanmamış olmak koşuluyla bu Kanun hükümlerinden faydalanır.

b) Bu Kanun hükümlerinden yararlanmaya hak kazananlardan 04.12.2017 tarihinde askerde bulunanlar için askerlik süresinin sona erdiği tarihten sonra kadrolara geçiş işlemleri tamamlanır. 04.12.2017 tarihi itibariyle sağlık sorunları veya doğum nedenleriyle iş sözleşmeleri askıda olanlar doğum veya sağlık kurulu raporuyla belgelendirmesi halinde bu Kanun hükümlerinden yararlandırılır.

MADDE 11: YÜRÜRLÜK İLE UYGULAMAYA İLİŞKİN ESAS VE USÜLLER

a) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

b) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

c) Uygulamaya ilişkin esas ve usuller Maliye Bakanlığı ve Devlet Personel Başkanlığı’nın görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından belirlenir.