İşsizlik maaşı nasıl alınır Şartların nedir

HER İŞSİZ KALAN İŞSİZLİK MAAŞI ALIR MI?

mevut düzenlemede işsizlik maaşı almanın şartları neler?

İşsizlik sigortasından faydalanmak için önce iş sahibi olmak gerekiyor. İş sahibi olduktan sonra işsiz kalanlar belli bir süre prim ödemeleri varsa bu haktan faydalanabiliyor. Bizde çok yanlış bilinen bir husus var: Her işsiz kalan işsizlik maaşı alabilirmiş gibi düşünüyoruz. Bu doğru değil. Önce bir kişinin sigortalı olarak olarak çalışıyor olması gerekir. Sigortalı olarak çalışan bir kişi kendi isteği ve iradesi dışında işsiz kaldığında işsizlik sigortasından faydalanma hakkına sahip olabiliyor. İstifa edenler, evlenme nedeniyle ve emeklilik nedeniyle işten ayrılanlar, işsizlik yardımlarından faydalanamazlar.

İŞSİZLİK YARDIMLARINDAN NE KADAR SÜREYLE FAYDALANILABİLİR?

Herkes işsizlik yardımlarından faydalanamaz. Kendi isteği ve iradesi dışında işsiz kalanlar bu haktan faydalanabilir.

Kişinin son 4 ay ödediği matraha bakılır. Bu, en az son 4 aydaki SGK primlerinin brüt rakamlarının yüzde 40'ı kadardır. Bunun üst sınırı da asgari ücretin yüzde 80'ini geçemez. Yani kişi, asgari ücretin yüzde 40'ı ile yüzde 80'i arasında işsizlik ödeneği alabilir.

Kişinin son 2 yıldaki prim ödeme gün sayısına göre değişir. Türkiye İş Kurumu, son 3 yılda 600 gün sigortalı olarak çalışıp İşsizlik Sigortası Primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün, son 3 yıl içinde 900 gün sigorta primi ödeyenlere 240 gün, 3 yılın tamamında (1080 gün) sigortalı olan kişilere de 300 gün (10 ay) süreyle işsizlik ödeneği verir.

SON 120 GÜNE DİKKAT!

İşsizlik ödeneğinden faydalanabilmek için son 120 gün süreyle prim ödeyerek sürekli çalışmış olma şartı aranıyor. Son 120 günde bir gün keyfi devamsızlık yapan kişi işsizlik ödeneğinden faydalanamıyor.

Sosyal Güvenlik Uzmanı Dr. Resul Kurt'un işsizlik sigortasıyla ilgili önerileri de var:

Son 120 gün kesintisiz çalışma şartı kaldırılmalıdır. Raporlu olmak, işverenin onayıyla ücretsiz izin almak, part-time çalışmak gibi geçerli bir belge olması durumunda 120 gün kesinti olarak kabul edilmez. Son 120 günde belki keyfi devamsızlık, devamsızlık olarak sayılabilir.

Son 3 yılda en az 600 gün prim ödeme şartı da çok yüksek. Bunu da düşürmek lazım. En azından 300 gün veya 400 gün prim ödeyenlere işsizlik ödeneği kapsamında yardım edilmesi gerekir.

Ödenen tutarlar çok düşük. Asgari ücretle prim ödeyenler için yüzde 40 makul bir rakamdır ama daha yüksek prim ödeyenler için asgari ücretin yüzde 80'i ile sınırlandırma çok makul değildir. Bunun en azından asgari ücretin iki katının yüzde 80'i olarak düzeltilmesi gerekir.

Kendi İstifa Edenler İşsizlik Maaşı Alamaz

Öncelikle şunu belirtelim ki, kendi isteği ve kusuru dışında işsiz kalan kişi, hizmet akdinin feshinden önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olması ve son üç yılda en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olması şartıyla işsizlik maaşına hak kazanır.

Burada işten ayrılışın “kendi isteği ve kusuru dışında” olması çok önemlidir.

Kendisi isteyerek işten ayrılan kişi (başka bir deyişle istifa eden kişi) işsizlik maaşı alamaz. Ancak 4857 sayılı İş Kanunu gereğince işçinin haklı ve /veya geçerli bir nedenle derhal fesih hakları saklıdır.

Başka bir deyişle işten ayrılmanızı haklı kılacak örneğin işvernein ahlak kurallarına uymayan bir davranışı gibi haklı ve/ veya geçerli bir nedene dayanıyorsanız durum değişecektir.

Ancak işten ayrılmayı kendiniz tercih ettinizse işsizlik maaşı alamazsınız.

Kimler İşsizlik Maaşı Alabilir?

İşsizlik maaşı kendi isteğiyle işsiz kalanlara değil, ekonomik kriz yahut işverenin tasarrufu ile (işten atılarak) işsiz kalan kişilere yönelik destek içeren bir düzenlemedir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile ikinci fıkrası kapsamında olanlardan bir hizmet akdine dayalı olarak çalışan (eski tabirle SSK’lı olan) sigortalılar,

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde açıklanan sandıklara (bankalar ve odaların sandıklarına) tabi çalışan sigortalılar,

İşsizlik sigortası primi ödeyen isteğe bağlı sigortalılar,

işsizlik sigortasının kapsamındadır.

İşsizlik sigortasından yararlanma koşulları

İşsizlik sigortasından yararlanabilmek için;

Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalmak, başka bir deyişle istifa ederek işten ayrılmamış olmak,

Hizmet akdinin feshinden yani işten ayrılmasından önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak,

Son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak,

Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine başvurmak,

gerekmektedir.

İşsizlik Maaşına Nasıl Başvurulur?

Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne başvurmak gerekmektedir. Başvuru, İŞKUR birimine şahsen gelerek veya elektronik ortamda www.iskur.gov.tr adresinden yapılabilir.

Burada otuz günlük başvuru süresi önemlidir. Mücbir sebepler dışında 30 gün içerisinde başvurulmaması halinde, başvuruda gecikilen süre, toplam hak sahipliği süresinden düşülmektedir.

İşsizlik sigortası başvurusu ile kişinin iş arayan kaydı yapılmakta veya güncellenmektedir. Böylece sigortalı işsizlerin danışmanlık, işe yerleştirme ve mesleki eğitim hizmetlerini alması sağlanmaktadır.