Servisteki kaza iş kazası mıdır?

Bu yazımızda da yine çalışma hayatında sıkça rastlanılan tartışmalı durumlardan biri olan “işverence sağlanan taşıt ile işe gidip gelen sigortalının” geçirdiği kazanın hangi hal ve şartlar altında iş kazası olarak değerlendirileceğinden bahsedeceğiz.

İş kazasına ilişkin genel hükümler 5510 sayılı Kanunun 13. Sosyal Sigortalar işlemleri yönetmeliğinin ise 35. Maddesinde yer almaktadır. İş kazası ile ilgili uygulamaya dönük geniş düzenleme ise SGK’nın Kısa Vadeli Sigorta Kolları İşlemleri konulu 2016/21 Genelgesinde yer almaktadır.

Bu genelgede; İşverence Sağlanan Taşıtla İşin Yapıldığı Yere Gidiş ve Gelişi Sırasında meydana gelen kazaya ilişkin şu hükümler bulunmaktadır:

“Sigortalıların işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş-gelişi sırasında meydana gelen kazalar iş kazası sayılacaktır.

Trafik Kazaları İş Kazası Sayılır mı?

Burada önemli olan işverence sağlanan bir taşıtın bulunması ve sigortalıların işin yapıldığı yere getirilip götürülmeleri sırasında meydana gelen olayın, yine işverenin kiraladığı bir minibüs veya işyerine ait servis aracı ile sigortalıların evlerinden işyerine, işin bitiminde de işyerlerinden evlerine getirilip götürülmeleri sırasında meydana gelen trafik kazasının, iş kazası sayılması gerekmektedir.

İşverence sağlanan taşıtın işyerine veya işverene ait olması gerekmediğine dikkat etmek gerekir. Taşıtın işveren tarafından sağlanması yeterli şarttır.

Örneğin; işyerinde çalışan 5 işçisi bulunan bir işveren 3 çalışanını her gün kendi aracıyla işyerine getirip-götürüyor, diğer iki çalışanı da yine işyerinde çalışan başka bir çalışanın aracıyla gidip geldiğini farz edelim. İşçilerini getirip, götüren işverenin geçirdiği trafik kazası çalışanlar açısından iş kazası sayılır ve iş kazasına ilişkin hükümler uygulanır. İşverenin de iş kazasından doğan yükümlülüklerini yerine getirmesi gerekir. Ancak işyerindeki bir başka işçinin aracıyla işe gidip gelinirken meydana gelen kazanın iş kazası sayılması için öncelikle taşıtın işveren tarafından sağlanıp sağlanmadığının tespiti gerekecektir. İşverenin söz konusu taşıtı sağladığına dair bir tespit yapılamazsa, yani işveren işçisine “Hüseyin, sen her gün kendi aracınla Hasan’ı da alıp işe getirip götürürsün. Senin yakıt paranı ayrıca ben karşılayacağım” şeklinde bir talimat vermemiş, Hüseyin işverenin talimatı olmaksızın işe kendi aracıyla gelip geliyorken işyerindeki diğer arkadaşını da alıp gelmişse meydana gelen kaza iş kazası değildir.

Burada aracın işverence sağlanmış olmasından anlaşılması gereken; işverenin işçisine işe gidip geleceği özel aracı talimatlandırmış olmasıdır. Yoksa toplu taşıma araçlarıyla işe gelip-gitmesi yönünde işverence verilmiş bir talimat olsa da işçinin toplu taşıma aracında geçireceği kaza iş kazası sayılmaz. Özel aracın da kime ait olduğunun bir önemi yoktur, burada önemli olan işverence sağlanıp sağlanmadığıdır.

Servisteki Her Kaza İş Kazasıdır..

2016/21 Sayılı Genelgede belirtildiği şekliyle “Sigortalının servis aracından inerken düşerek yaralanması veya araç içinde herhangi bir nedenle meydana gelen olayın, iş kazası sayılması gerekmektedir”.

Servis kazaları denince akla hep trafik kazaları geliyor, aksine Serviste meydana gelebilecek her türlü kaza, gerekli diğer şartları taşımak kaydıyla iş kazası sayılır.

Örneğin; işten dönerken bindiği serviste, bir arkadaşıyla tartışan bu nedenle de kavga edip yaralanan kişinin geçirdiği kaza da iş kazası sayılır.

“Ancak, sigortalının işe gitmek için bindiği servis aracından indikten sonra yolun karşı tarafında bulunan işyerine geçmek için yolu geçerken uğradığı trafik kazası, sigortalının getirilip götürülme hali sona ermesi nedeniyle iş kazası sayılamayacaktır”.

Burada yapılan ayrım, aracın hâkimiyet alanından uzaklaşılması ile ilgilidir. İşverenin işe gelip-gitmek için sağladığı araç işyerinden sayıldığı için araçta meydana gelen her türlü kaza iş kazası olarak değerlendirilmekteydi. Araçtan inerken meydana gelen kaza da iş kazası sayılırken, hatta araçtan indikten sonra servis aracının müdahalesiyle meydana gelen kazar da iş kazası sayılırken, araçtan indikten yani onun hâkimiyet alanından ayrıldıktan sonra meydana gelen kazaların iş kazası sayılması imkânı bulunmamaktadır.