İşyerlerinde kamera ile izleme yapılması

Yasal açıdan işyerlerinde kamera ile izleme yapılması zorunluluğu yerine, kamera ile izleme yapılması kişisel verilerin işlenmesi olarak nitelendiği için 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması hakkındaki Kanun’un kapsamı içerisinde korumaya ve kısıtlamaya tabi tutulmaktadır.

Bunun dışında İş Kanunu kapsamında olmayan çalışanlar bakımından Türk Borçlar Kanunu’nun 419. Maddesinde “Kişisel verilerin kullanılmasında” başlığı ile “İşveren, işçiye ait kişisel verileri, ancak işçinin işe yatkınlığıyla ilgili veya hizmet sözleşmesinin ifası için zorunlu olduğu ölçüde kullanabilir” şeklinde bir düzenleme yer almaktadır. Burada İş Kanunu kapsamında olmayan çalışanların kamera ile izlenebilmelerinde gereklilik ve ölçülülük ilkeleri ile sınırlı bir düzenlemenin kanun ile getirildiği de görülmektedir. Aynı ilkeler 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması hakkındaki Kanun bakımından da geçerlidir.

Bunun dışında ayrıca gizli teknik izleme ve takipler hukukumuzda suç önlenmesi amacıyla CMK m. 140 uyarınca ve bu maddenin şartları dairesinde düzenlenmiştir. Bu madde kapsamında olmadıkça işyerlerinde suç önlenmesi amacıyla bile olsa gizli kayıt yapılması yasaktır.

Bunun dışında mevzuatımızda kamera ile izleme yapılmasını düzenlendiği zorunluluk halleri aşağıdaki gibi belirtilebilir. Ancak bu düzenlemelerin çoğu incelendiğinde söz konusu hükümlerin tebliğ ve yönetmelik ile düzenlendiği ve güvenlik amacı taşıdığı görülmektedir:

1.İşyeri Açma Ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik: Bu yönetmeliğin 5. Maddede “İşyerlerinde Aranacak Genel Şartlar” başlığı altında (o) fıkrasında şöyle denilmektedir:  “Madde 5- İşyeri açma ve çalışma ruhsatı verilen işyerleri aşağıda belirtilen şartları taşımak zorundadır) (Ek: 2016/9607 - 12.12.2016 / m.1) Sıvılaştırılmış petrol gazı tüp dağılım merkezleri ve perakende satış yerleri ile bunların varsa tüp depolamak için kurtlandığı yerlerde işyerlerine giren ve çıkanların tespiti amacıyla gerekli kamera kayıt sisteminin kurulması (Bu sistem aracılığıyla elde edilen kayıtlar otuz gün süreyle saklanır ve bu kayıtlar yetkili makamlar haricindeki kişi ve kuruluşlara verilemez.) Yetkili idareler, işyeri açma ve çalışma ruhsatının verilmesinden sonra yapacakları denetimlerde bu hususların yerine getirilip getirilmediğini kontrol eder.”

2.KIYMETLİ MADEN VE TAŞ ANALİZİNDE YETKİ VERİLECEK AYAR EVLERİNİN STANDARTLARI, SEÇİMİ VE DENETİM ESASLARININ BELİRLENMESİNE İLİŞKİN Tebliğin Güvenlik başlıklı 13. Maddesine göre: “ (1) Özel ayar evi, konusunda eğitimli ve deneyimli en az bir güvenlik personeli ve kamera sistemiyle desteklenmelidir.” Denilmektedir.

3.Sürekli Atık Su İzleme Sistemleri Tebliğinde kabin içine kamera konulabilmektedir. Ancak burada daha teknik bir konu bulunmaktadır.

4.Tersane, Tekne İmal Ve Çekek Yeri Hakkında Yönetmeliğin Tesislerin Çalışma Usul Ve Esasları, Güvenlik Ve Çevre Şartları Başlıklı 17. Maddesi 10. bendinde şöyle denilmektedir. : “(10) Tersaneler, sınırlar ve çalışma alanlarının görüntülenebildiği kapalı devre kamera sistemi ile kontrol edilir. Görüntü kayıtları en az bir yıl tesis yetkilisince saklanır.”

5.Tehlikeli Madde Taşıyan Araç Ve Üst Yapıların Teknik Muayeneleri Hakkında Yönetmelik’te İşletme Esasları Başlıklı 6. Maddesinde “ - (1) İşletici aşağıdaki hususlara uymakla yükümlüdür: ı) Muayene merkezi alanına giren araçların ve muayenelerin izlendiği kamera kayıt sistemi kurulur ve bu kayıtlar en az altı ay süreyle saklanır.” Denilmektedir.

6.(Botaş) Ham Petrol Ve Doğal Gaz Boru Hattı Tesislerinin Yapımı Ve İşletilmesine Dair Teknik Emniyet Ve Çevre Yönetmeliğinde de  benzer bir hüküm bulunmaktadır.

7.Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinde Okul güvenliği için benzer bir hüküm görülmektedir: “MADDE 218- (1) Güvenli okul ortamının sağlanması için her türlü eğitim ve rehberlik faaliyetlerine önem verilir. Öğrencilerin fizikî ve psikolojik şiddetten korunması için iletişim araçlarıyla kamera ve alarm sistemlerinden de yararlanılarak gerekli tedbirler alınır. Güvenliğin sağlanmasına yönelik personel görevlendirilir.”

8.Yine Gümrük Mevzuatında antrepolar için ve gümrüklü saha için zorunlu kamera sistemleri bulunmaktadır.

9.Özel Hastaneler Yönetmeliğinde madde 49/(6)’ da hasta mahremiyeti dikkate alınarak ortak alanlarda kamera kaydına izin verilmiştir ve bu kayıtlar iki ay süreyle saklanacaktır.

10.Benzer bir hüküm Madde Bağımlıları Tedavi Merkezleri Yönetmeliğinde de vardır.

11.İnternet Toplu Kullanım Sağlayıcıları Hakkında Yönetmeliğinin İşyerlerinde Uyulması Gereken Kurallar Başlıklı 9. maddesi (ğ) fıkrasında şöyle demektedir: “MADDE 9- (1) İşyerlerinde uyulması gereken kurallar şunlardır: ğ) İşyerlerine giren ve çıkanların tespiti amacıyla gerekli kamera kayıt sistemi kurulur. Bu sistem aracılığıyla elde edilen kayıtlar yedi gün süreyle saklanır ve bu kayıtlar yetkili makamlar haricindeki kişi ve kuruluşlara verilemez.”

12.Lisanslı yediemin depolarına ilişkin mevzuatta da benzer hükümler vardır.

13.Ödeme Kuruluşları Ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemlerinin Yönetimine Ve Denetimine İlişkin Tebliğ 15. maddesinin 10. bendinde şöyle denilmektedir:  “Kuruluş, hizmet noktalarının bulunduğu yerlere güvenlik kamerası koyar. Güvenlik kamerası kayıtları kişilerin kimliklerinin tespit edilmesine yetecek görüntü kalitesinde en az iki ay süreyle saklanır ve kamera teçhizatının sağlıklı çalışıp çalışmadığı düzenli olarak kontrol edilir. Görüntüleme alanı bakımından hizmet noktasını da kapsayan ve bu fıkradaki koşulları karşılayan bir güvenlik kamerası altyapısının varlığı durumunda ayrıca bir güvenlik kamerası kurulmaz. Kamu güvenlik ve istihbarat kurumlarının faaliyet bölgesinde bulunan hizmet noktaları için güvenlik kamerası kurulma şartı, ilgili kamu güvenlik ve istihbarat kurumlarından izin alınabilmesi koşuluyla yerine getirilir.”

14.Alışveriş Merkezleri Hakkında Yönetmelik’te Güvenlik Hizmeti Başlıklı 19. Madde şöyledir: “ - (1) Alışveriş merkezinin otopark dahil her türlü bağlantı ve eklentileri ile giriş ve çıkışlarında 10/6/2004 tarihli ve 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun ve ilgili mevzuatı çerçevesinde özel güvenlik hizmeti sağlanır.(2) Alışveriş merkezinde bebek bakım odası ve tuvalet gibi niteliği itibarıyla kayıt altına alınması uygun olmayan alanlar dışındaki ortak kullanım alanları kamera ile kayıt altına alınır ve bu kayıtlar en az otuz gün süreyle saklanır. Bu kayıtların saklanmasından alışveriş merkezi yönetimi sorumludur.”

15.Bankalarda Bilgi Sistemleri Yönetiminde Esas Alınacak İlkelere İlişkin Tebliğ Atm Güvenliği Başlıklı 32. Madde: “10) Banka, ATM cihazlarının bulunduğu yerlere güvenlik kamerası koyar, ancak bu güvenlik kamerası, müşterinin klavye hareketlerini göremeyecek biçimde konumlandırılır. Güvenlik kamerası kayıtları en az iki ay süreyle saklanır ve kamera teçhizatları çalıştıklarına dair düzenli olarak kontrol edilir. Görüntüleme alanı bakımından ATM’i de kapsayan ve bu fıkradaki koşulları karşılayan bir güvenlik kamerası altyapısının varlığı durumunda ATM’e özel ayrıca bir güvenlik kamerası kurulmasına gerek yoktur. Ayrıca kamu güvenlik ve istihbarat kurumlarının faaliyet bölgesinde bulunan ATM’ler için güvenlik kamerası kurulma şartı, ilgili kamu güvenlik ve istihbarat kurumlarından izin alınabilmesi koşuluyla yerine getirilir.”

16.Suç Eşyası Yönetmeliği Emanet Bürosu Başlıklı 4. Maddesinde şöyle demektedir: “4) Adalet dairelerinin bulunduğu binalarda suç eşyasının muhafazası maksadıyla, mümkün ise penceresiz, değil ise dışarıdan sökülemeyecek biçimde demir parmaklıklı pencereli, çift kilitli çelik ya da demir kapılı, rutubet almayan, havalandırması süreklilik arz eden ve yangına karşı her türlü tedbirin alındığı muhkem bir yer tahsis edilir. Bu yerler kamera sistemi ile kontrol edilir.”

17.Kadın konukevleri için düzenlenen mevzuat ile Çocuk Destek Merkezleri Yönetmeliğinde ve okul öncesi eğitim mevzuatında de kadın ve çocuk güvenliği için benzer hükümler vardır.

18.Kosgeb mevzuatında da kamera düzenlemesi bulunmaktadır. 

19.Hiberparik oksijen tedavi merkezleri için basınç odası içerisinde personel ve hastalar içni de bu düzenleme öngörülmüştür.

20.Orman yangınlarını önlenmesi için de kamera ile izleme sistemi mevzuatta bulunmaktadır.

21.İçme Suyu Temin Ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıplarının Kontrolü Yönetmeliği Teknik Usuller Tebliğinde İzinsiz Su Tüketenler İçin Benzer Hükümler vardır.

22.Karayolları Trafik Yönetmeliğinde çekilip araçların götürüldüğü otoparklar için kameralı sistem bulunmaktadır.

 

II.İl İdaresi Kanunu Ve Kabahatler Kanunu Kapsamında Düzenlenen Valilik Genelgeleri İle Kamera İle İzleme Yapılması Zorunluluğunun Düzenlenmesi

İllerde Valilikler tarafından Anayasa’nın Çalışma Ve Sözleşme Hürriyeti başlıklı 48. Maddesi, Türk Medeni Kanunu’nun Zilyedin Savunma Hakkı başlıklı 981. maddesi, İl İdaresi Kanunu’nun 9. maddesi, Polis Vazife Ve Salahiyet Kanunu m. 2, Kabahatler Kanunu’nun 32. maddesi ve Özel Güvenlik Hizmetlerine dair Kanun’un 6. Ve 20 (c) maddelerine istinaden emirler verilmekte ve bu emirler doğrultusunda illerde kamera sistemleri konulması zorunluluğu ihdas edilmektedir. Esasen bu hukuka uygun bir idari işlem değildir. Çalışanlar ve diğer herkes tarafından süresi içerisinde idare mahkemelerinde iptali istenebilir. Ancak, iptal edilmedikçe uygulama geçerli olmaya devam edecektir. 

Ayrıca  söz konusu zorunluluklara uymayan ve mülki idare amirinin emirlerine riayet etmeyenler için Kabahatler Kanunu m. 32 veya İl İdaresi Kanunu madde 66’ ya dayanarak kamera sistemi kurulmayan yerlere cezalar verilebilmektedir. Ancak bu cezalar aleyhine idare mahkemelerinde dava açılarak işlemin iptalini istemek mümkündür. 

 Nitekim Valilikçe İl İdaresi Kanunundaki yetkilerine (m. 9) dayanarak o il için işyerlerine veya uygun gördüğü yerlere kamera kaydı zorunluluğu getirilmesi 3. Kişilerin temel hak ve hürriyetlerine ilişkin olup, temel hak ve hürriyetlerin kısıtlanması ancak kanun yolu ile mümkündür. Bu nedenle de bu işlemler iptal edilebilir niteliktedir. 

III.Yüksek Mahkeme Kararları Açısından İşyerlerinde Kamera İle İzleme Yapılması Zorunluluğu

Bu konu ile ilgili Yargıtay kararları incelendiğinde de işyerlerinde kamera ile izleme yapılması zorunluluğu ile ilgili bir karara rastlanılamamaktadır. Genel olarak içtihatlarda kamera ile izleme zorunluluğu yerine, hangi durumlarda işyerinde kamera ile izlemeye izin verilebileceği konularının değerlendirildiği görülmektedir. İşyerinde kamera ile izleme yapılmasına izin konusunda temel kriterleri belirleyen bir Yargıtay kararına rastlanılamamakla beraber, Danıştay içtihatlarında bu durum kişisel verilerin gizliliği, özel hayat, Türk Ceza Kanunu maddeleri, hukuka aykırı deliller, temel kişilik hakları ve ölçülülük ilkeleri bakımından ele alınmakta ve idarenin işlemleri bu kriterlere göre hukuka uygun ya da aykırı olarak değerlendirilmektedir

IV.Doktrin Açısından İşyerlerinde Kamera İle İzleme Yapılması Zorunluluğu

Genel olarak öğretide de konu bir zorunluluk olarak ele alınmamıştır. Doktrin konuya işyerlerinde kamera ile izleme yapılmasının istisnai olduğu ve ancak belli şartlarla izleme yapılabileceği konusu bakımından yaklaşmaktadır. 

Bu kapsamda işyerlerinde kamera ile sadece görüntü ya da ses ile birlikte görüntü şeklinde kamera kaydı yapılabilmesi için dikkat edilmesi gereken hususlar bulunduğuna doktrin tarafından dikkat çekilmektedir. Bu hususlar genel olarak aşağıdaki gibi özetlenebilecektir:

•İşçilere, işyerlerinde kamera ile izleme yapılmasına ilişkin olarak önceden bilgilendirme yapılması zorunludur. Gizli kamera ile izleme yapılması kesinlikle yasaktır.

•İşçinin  görüntüsü ve sesi hassas ve özel nitelikli veridir. Kişisel Verilerin Korunması Hakkındaki Kanunda sayılan istisnalar dışında işçilerin kamera ile izleme ve kayıtlarının yapılabilmesi için bu işleme açık rızalarının olması ve bu rızanın alınması zorunludur.

•İşyerinde özel yerlerin (giyinme-soyunma, dinlenme yerleri, özel ve bireysel ofisler ve tuvaletler gibi yerler) kamera ile izlenmesi kesinlikle yasaktır.

•İşyerlerinde kamera ile izleme ve kayıt yapılabilmesi için işverenin bu izlemede haklı nedenleri olmalıdır. Genel olarak doktrinde kabul edilen nedenler olarak “İşyerine giriş – çıkışın kontrolü, üretim işleyişinin verimliliğinin sağlanması, işin teknik işleyişinin gözetlenmesi, güvenlik bakımından önem arz eden teknik aletlerin ve işyeri bölümlerinin gözetlenmesi, işyerinde üçüncü kişilerin suç işlemesinin önlenmesi ve tespit edilmesi, işçinin iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyumunun denetlenmesi, işçinin işyeri araç ve gereçlerini kurallara uygun kullanımının denetlenmesi, işçinin yaptığı işin kalite ve performansının kontrol edilmesi, işçinin iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerine uyumunun kontrol edilmesi, işçinin sözleşmesel yükümlülük ihlallerinin tespit edilmesi” sayılmaktadır.

•Bu amaçla ve bu sebeplere dayanarak izleme yapılması ve bu amaç ve sebepler dışına çıkılmaması ölçülülük ve gereklilik ilkeleri ile açıklanmakta ve bu ilkelere işverenin riayeti beklenmektedir. Burada işverenin yönetim hakkı ve üstün yararı ile işçilerin özel hayat ve kişilik hakları bakımından bir yarar dengesi gözetilmektedir.

•İşyerinde yapılan kamera kaydı ve izlemelerinin sürekli ve salt işçilere odaklanılarak ve sadece onların davranışlarını kayıt altına alacak şekilde yapılması kabul görmemektedir. Ancak işçinin çalıştığı yer üretim yerine yakınsa ve üretim yerinin görüntü kaydı kapsamına zorunlu olarak işçi de girmekte ise bu hallerde istisna tanınmaktadır. Mesela kasada oturan işçi bakımından kasayı görüntüleyen kamera sistemi kurulması ve işçinin kasadan para çalmasının kamera görüntüsü içerisine girmesi kabul edilebilir bulunmaktadır.

•Yine gereklilik ve ölçülülük ilkelerine göre, işyerinde başkaca bir güvenlik önlemi alınarak ya da başka bir denetim yöntemi kullanılarak güvenlik ve sayılan amaçlara ulaşılabiliyorsa kamera kaydına başvurulması hukuka aykırı görülmektedir.

Sonuç olarak, belirtilen tebliğ ve yönetmelikler dışında işyerlerinde kamera ile izleme yapılması zorunluluğunu açıkça düzenleyen bir yasa bulunmamaktadır. Bu husustaki idari uygulama ve işlemler ise hukuka aykırı olup, iptali istenebilir..sengun-sengun

Saygılarımızla,