Özel güvenliğe genel düzenlemeler, Özel güvenlik nedir?

Öncelikle özel güvenlik nedir?

Özel güvenlik endüstrisi veya güvenlik sektörüdür. Meselâ ticarî amaçla kişi, kuruluş, mal ve para için koruma ve taşıma gibi her türlü güvenlik hizmeti vermek üzere güvenlik elemanı istihdam eden şirketler, emniyet kilidi veya alarmı üreten endüstriyel şirketler ve elektronik cihazlar ile uğraşan şirketler vs. bu sektörü oluşturur. 1981’de çıkarılan Özel Güvenlik Teşkilâtları 2495 sayılı Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması Hakkında Kanun ile kuruldular.

Türkiye’de güvenlik literatürüne ‘özel güvenlik’ kavramı terör hareketlerinin yaygın olarak görüldüğü 1970’li yıllarda girdi. Bu dönemde genel kolluğun yetersiz kalması dolayısıyla özellikle kamu kurumlarının ve ülke savunmasında stratejik önemi haiz yerlerin korunması için özel güvenlik elemanlarının istihdamı gündeme geldi.

2495 sayılı Kanun ile bazı kurumların kendi güvenlik birimleri kurabileceğine veya güvenlik görevlisi istihdam edebileceğine dair hükümler getirildi. 1992 yılında 3832 sayılı kanun ile de bazı maddeler değiştirilerek korunması ve güvenlikleri sağlanması gereken yerler genişletildi. Bu yerler kamu veya özel kişilere ait olabilen ve millî ekonomiye ve devletin savaş gücüne önemli ölçüde katkısı bulunan, kısmen veya tamamen yıkılmaları, hasara uğramaları ve geçici bir zaman için dahi olsa çalışmasından alıkonulmaları, ülke güvenliği, ülke ekonomisi veya toplum hayatı bakımından olumsuz neticeler doğuracak, kamuya veya özel kişilere ait baraj, enerji santralleri, rafineri, enerji nakil hatları, akaryakıt nakil, depolama, yükleme tesisleri ve benzeri yerlerde, sivil trafiğe açık devlet eliyle işletilen hava meydanları ve limanlar, tarihî eserler, ören yerleri, sitler, açık ve kapalı müzeler, sanayi ve ticarî ve turistik tesisler gibi kurum ve kuruluşlardır.

Özel Güvenlik Teşkilâtının görevleri şöyle sayılabilir: Bağlı oldukları kuruluşları sabotaj, yangın, hırsızlık, yağma ve yıkma, zorla işten alıkoymaya ilişkin tehdit ve tehlikelere karşı koymak, görev alanı içinde işlenmiş veya işlenmekte olan suçları derhal genel kolluk kuvvetlerine bildirmek ve bunlar gelene kadar sanıkları yakalamak, olay yerini ve suç delillerini korumak, genel kolluk kuvvetlerinin olaya el koymasından itibaren bunların emrine girerek yardımcı olmak, koruma ve güvenlik hizmetlerinin gerektirdiği her türlü tedbiri almak, Sivil Savunma Teşkilâtının görevlerinin yerine getirilmesinde yardımcı olmak, genel kolluğun talebi olması halinde aranmakta olup görev alanı içinde bulunan kişileri yakalamak.

Özel güvenlik, bu görev ve yetkilerle genel kolluğa (polis, jandarma, sahil güvenlik) çok yardımcı olmaktadır. Yeni düzenlemelere göre, özel güvenlik kurum yöneticilerinin üniversite (lisans) mezunu olmaları ve özel güvenlik temel eğitimini başarıyla tamamlamış olmaları gerekecek. Yöneticiler sadece bir faaliyet izin belgesinde yönetici unvanı alabilecek.

Özel güvenlik birimleri ya da özel güvenlik şirketlerinin şubelerinde 15 ve daha fazla özel güvenlik görevlisi istihdam edilen yerlerde en az bir güvenlik sorumlusu belirlenecek. Güvenlik sorumluları ilgili şartlara ilâve olarak en az ön lisans mezunu olacak.

Özel güvenlik görevlilerinin belirlenen yetkileri sadece görevli oldukları süre içinde ve görev alanlarında kullanılacak, görevliler silâhlarını da görev alanı dışına çıkaramayacak.

İşlenmiş bir suçun sanığı veya suç işleyeceğinden kuvvetle şüphe edilen kişinin takibi, dışarıdan yapılan saldırılara karşı tedbir alınması, para ve değerli eşya nakli ve cenaze töreni gibi güzergâh ifade eden durumlarda güzergâh boyu görev alanı sayılacak.

Kişi korumasında çalışan özel güvenlik görevlilerinin görev alanı ise koruduğu kişinin yanındayken ülke geneli, koruduğu kişi olmaksızın kişi koruma  izni verilen ilin sınırları olacak.

Özel güvenliğe bu genel düzenlemeler iyi, ama özel güvenliğin genel güvenlik gibi geniş görev ve yetkilerinin olmamasına dikkat edilmelidir.